ေတာ္ေတာ္ဦးေႏွာက္စားတယ္ (ေဒါက္တာစိုးသန္း)

ေတာ္ေတာ္ဦးေႏွာက္စားတယ္

လြန္ခဲ့တဲ့ တစ္ႏွစ္ေလာက္က ကၽြန္ေတာ္ "ဦးေႏွာက္စားပါရေစ" ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ အဂၤလိပ္စာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကတ္သီးကတ္သတ္ ေမးခြန္းေလးေတြကို quiz game ပံုစံေလးနဲ႔ ဒီမွာေရးေပးဖူးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအေမးအေျဖေလးေတြကို "ဗိုက္တာမင္ ေဆာင္းပါးမ်ား" နဲ႔ "ခ်စ္လို႔ေရးတာ ဖတ္ပါ" စာအုပ္ေတြထဲမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို ခဲရာခဲဆစ္ ဦးေႏွာက္စားေစတဲ့ ဉာဏ္စမ္းေမးခြန္းေလးေတြကို brain teaser လို႔ေခၚပါတယ္။ tease ဆိုတာ က်ီစယ္တာ၊ စတာ ဆိုေတာ့ brain teaser ဆိုတာ ဦးေႏွာက္ကို အလုပ္ေပးတဲ့ ေမးခြန္းေပါ့။ အဲဒီေရးခဲ့တာေလးေတြ သတိရမိလို႔ brain အေၾကာင္း အဂၤလိပ္စကားလံုး အသံုးအႏႈန္းေတြအေၾကာင္း ဆက္ၿပီးအေတြးနယ္ခ်ဲ႕မိတာပါ။

1. ကိုယ္ေတြျမန္မာစကားမွာ "ဦးေႏွာက္ေျခာက္တယ္၊ ဦးေႏွာက္စားတယ္၊ပုဇြန္ဦးေႏွာက္၊ ျဖဳတ္ဦးေႏွာက္နဲ႔လူ" စသည္ျဖင့္အသံုးေတြရွိသလိုပဲ အဂၤလိပ္စကားမွာလည္း brain ကိုသံုးထားတဲ့ usage ေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အဲဒီမ်ားစြာေသာ အသံုးေတြထဲမွ အသံုးမ်ားလို႔ သိထားသင့္တဲ့ common expressionေတြ၊ စကားလံုးေလးေတြကို ေကာင္းတာနဲ႔ ဆိုးတာ၊ positive sense နဲ႔ negative sense ဆိုၿပီး အုပ္စု ႏွစ္ခုခြဲၿပီး လိုအပ္တဲ့ေနရာမွာ နမူနာဝါက်ေလးေတြေပးၿပီး ရွင္းျပေပးထားပါတယ္။ brain နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အဂၤလိပ္စာ အသံုးအႏႈန္းေလးေတြ စံုလင္စြာ သိထား၊ မွတ္ထားရေအာင္ ဖတ္ၾကည့္ပါ။

💛brain နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေတာ္ေၾကာင္း၊ ေကာင္းေၾကာင္းေျပာရန္ အသံုးမ်ား

brain ဟာ ဦးေႏွာက္လို႔ literal meaning တိုက္႐ိုက္အဓိပၸါယ္ရွိသလို လူတစ္ဦးကို brain လို႔ေခၚၫႊန္းလိုက္ရင္ သူဟာ လူေတာ္၊ အသိဉာဏ္ႀကီးမားတယ္လို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္။ ဆိုေတာ့ကာ brain ရဲ႕ figurative meaning ဥပစာ၊ တင္စားသံုးတဲ့ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ intellect, intelligence, wisdom စသည္ျဖင့္ပါ။

📍The car accident left him with permanent brain damage.
ကားတိုက္မႈေၾကာင့္ သူဦးေႏွာက္ထိထားတယ္။ (ဒီဝါက်မွာ brain ဟာ the organ inside the head ေခါင္းထဲက ဦးေႏွာက္။ literal meaning ေပါ့)

📍You have an amazing brain.
မင္း ေတာ္ေတာ္ေတာ္တဲ့လူ။ ဉာဏ္ေကာင္းတယ္။ (ဒီဝါက်မွာ brain ဟာ intelligence ကိုဆိုလိုတာ)

brain ကို s ထည့္လိုက္ရင္ brains ဟာ အဓိပၸါယ္ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္သြားပါတယ္။

1. brains= တိရစၧာန္ ဦးေႏွာက္ဟင္းလ်ာ

2. the brains (singular)
brains ရဲ႕ ဒုတိယ အသံုးမ်ားတဲ့ အဓိပၸါယ္က "လူေတာ္၊ အၾကံေပး ပညာရွင္" ပါ။ brains ဆိုၿပီး s ပါေပမဲ့ တစ္ခုကိန္း singular noun ပံုစံနဲ႔ သံုးရပါတယ္။ ဥပမာဝါက်ေတြၾကည့္ပါ။
📍She was the brains behind the whole scheme.
ဒီစီမံခ်က္တစ္ခုလံုးရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွ အၾကံေပးတာ သူပါ။ (အားလံုးဟာ သူ႔ရဲ႕ ဦးေႏွာက္ စိတ္ကူးဉာဏ္ေတြကို သံုးထားတာ)

📍He is the brains behind the success of the company.
သူေတာ္လို႔ ဒီကုမၸဏီေအာင္ျမင္တာ။

🏅ဒီဥပမာဝါက်ႏွစ္ခုကိုဖတ္ၿပီးရင္ the brains behind something ဆိုတဲ့ expression ကို အပိုင္ရေအာင္မွတ္ထား၊ ကိုယ္တိုင္လည္း ျပန္သံုး ေလ့က်င့္ပါ။

ေနာက္ဆင္တူ႐ိုးမွာ စကားလံုးတစ္ခုက brainchild ပါ။ ဒီ project ႀကီးဟာ ငါ့ရဲ႕ brainchild ပါကြာ။ American Idol ၿပိဳင္ပြဲဟာ Simon Cowell ရဲ႕ brainchild ပါ၊ စသည္ျဖင့္ေျပာၾကတာ ၾကားဖူးမွာေပါ့။ brainchild ဆိုတာ သူ႔ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္စိတ္ကူး၊ သူထြင္လိုက္တာ၊ သူေမြးထုတ္လိုက္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းအသစ္ စသည္ျဖင့္ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။

🏅brainchild= someone's idea or invention

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ လွိုင္းထသြားတာ brainwave တဲ့။
🏅brainwave= a sudden clever idea၊ ႐ုတ္တရက္ အၾကံေကာင္း ဉာဏ္ေကာင္းရျခင္း

📍While watching the children play, I got a brainwave to write a poem.
ကေလးေတြကစားေနၾကတာကို ၾကည့္ရင္းနဲ႔ ကဗ်ာေရးဖို႔ အၾကံေကာင္း၊ စိတ္ကူးေကာင္းေလး ရလိုက္တယ္။

ေနာက္ အသံုးမ်ားတဲ့ usage ေလးတစ္ခုထပ္ၾကည့္ပါ။
🏅to pick someone's brain= ဦးေႏွာက္ေဖာက္စားသည္၊ ေမးခြန္းမ်ားစြာေမးသည္

📍Whenever we have questions about English grammar, we pick Saya Soe's brain.
ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဂၤလိပ္သဒၵါေမးစရာရွိရင္ ဆရာစိုးကိုပဲ ဦးေႏွာက္စားၾကတာ။

အသံုးမ်ားတဲ့ ေနာက္ထပ္ usage တစ္ခု၊
🏅to rack one's brain= ဦးေႏွာက္ေျခာက္ေအာင္ စဥ္းစားသည္၊
ေခါင္းပူေအာင္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္စဥ္းစားသည္

📍I really racked my brain but I couldn't remember her phone number!
ငါလည္း အသည္းအသန္စဥ္းစားတာပဲ၊ ဒါေပမဲ့ သူ႔ရဲ႕ ဖုန္းနံပါတ္ကို သတိကိုမရတာ။

📍I've been racking my brain trying to remember his name.
သူ႔နာမည္ မမွတ္မိလို႔ စဥ္းစားတာ ေခါင္းေတာင္ေျခာက္တယ္။

အခုထပ္ေျပာျပမဲ့ စကားလံုးေလးကေတာ့ သတိထားဖို႔လိုတယ္။ British English နဲ႔ American English မွာ အဓိပၸါယ္ မူကြဲေလးေတြရွိေနလို႔ပါ။ ဦးေႏွာက္ မုန္တိုင္းက်တာ brainstorm တဲ့။ verb လိုေရာ noun လိုပါသံုးတယ္။ တကမ႓ာလံုးမွာ အသံုးမ်ားတာကေတာ့ brainstorm ဆိုရင္ ရံုးမွာ၊ စာသင္ခန္းထဲမွာ၊ အစည္းအေဝးမွာ အဖြဲ႕ဝင္ေတြအားလံုး အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို အေျဖရွာဖို႔၊ စိတ္ကူး အသစ္ေတြထြက္လာေစဖို႔ အဖြဲ႕ဝင္ေတြအားလံုး ေခါင္းခ်င္း႐ိုက္ အေျဖရွာၾကတာ၊ အျပင္းအထန္စဥ္းစားၾကတာေပါ့။ သို႔ေသာ္လည္း British English မွာက brainstorm ကို အခိုက္အတန္႔ သတိခၽြတ္ယြင္းသြားတယ္၊ သတိလြတ္သြားတယ္ ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္နဲ႔လည္း သံုးတတ္ၾကတာကို မွတ္ေစခ်င္ပါတယ္။

🏅to brainstorm= to suggest a lot of ideas for a future activity very quickly

📍Remember all new ideas are welcomed. Let's start brainstorming.
စိတ္ကူးအသစ္ေတြလိုခ်င္တာေနာ္။ ကဲ အားလံုးဝိုင္းစဥ္းစားအၾကံျပဳၾကရေအာင္။

brain ကို y ေပါင္းလိုက္ရင္ brainy (adjective) ရတယ္။ ဦးေႏွာက္ေကာင္းတယ္၊ စာအရမ္းေတာ္တယ္၊ super brain ေတြေပါ့။
🏅brainy= very smart, very clever

📍His children are all brainy.
သူ႔ရဲ႕ ကေလးေတြအားလံုး လူေတာ္ေတြခ်ည့္ပဲ။

အေပၚမွာ brainchild ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကိုရွင္းျပေပးၿပီးၿပီေနာ္။
baby brain ဆိုတဲ့ ထူးျခားတဲ့ အသံုးေလးတစ္ခုလည္း ရွိေသးတယ္။
🏅baby brain ဆိုတာ ကေလးဦးေႏွာက္လို႔ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ျဖစ္တတ္ေလ့ရွိတဲ့ ခဏခဏေမ့တတ္တာ၊ ႐ိုး႐ိုးရွင္းရွင္းကိစၥေလးေတြေတာင္မွ ေၾကာင္ၿပီးအမွားလုပ္မိတာကို baby brain တဲ့။ ဗိုက္ထဲမွာ baby ေလးရွိေနတာကိုး။

fog ဆိုတာ ျမဴ၊ မွိုင္း၊ foggy ကေတာ့ ျမဴေတြဆိုင္းေနလို႔ ၾကည္ၾကည္လင္လင္မျမင္ရဘူး။ ေနာက္ထပ္ေျပာျပခ်င္တဲ့ စကားလံုးတစ္ခုက brain fog တဲ့။

🏅brain fog= ေခါင္းမၾကည္၊ ဦးေႏွာက္မၾကည္ျဖစ္ကာ ေကာင္းေကာင္းမစဥ္းစားႏိုင္တာ၊ အာရံုမစိုက္ႏိုင္တာ

📍Side-effects of the medicine include dizziness and brain fog.
ဒီေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကေတာ့ ေခါင္းမူးမယ္၊ ဦးေႏွာက္မၾကည္တာမ်ိဳးျဖစ္လိမ့္မယ္။

ဒီလိုမ်ိဳး brain fog နဲ႔ ဆင္တူတဲ့ ေနာက္စကားလံုးႏွစ္ခုကေတာ့ brain fade နဲ႔ brain fart တို႔ပါ။

ကဲ... brain အေၾကာင္း ပထမပိုင္းကို ေနာက္ဆံုးမွတ္စရာ expression တစ္ခုနဲ႔ အဆံုးသတ္ၾကစို႔။
ကိုယ္မင္းအေၾကာင္းကိုယ္ပဲ တခ်ိန္လံုးေတြးေနတာ၊ တခ်ိန္လံုး ဒါပဲစဥ္းစားေနတာ (You are always on my mind ဆိုတဲ့ country song ေလး သတိရသား) လို႔ေျပာရင္ သံုးတဲ့ to have something on the brain ဆိုတဲ့ အသံုးေကာင္းေလးပါ။

🏅have something on the brain= not to be able to stop thinking or talking about one particular thing

📍You've got watches on the brain. Can we talk about something else for a change?
မင္းမလဲ တခ်ိန္လံုး ဒီလက္ပတ္နာရီေတြအေၾကာင္းပဲ စိတ္ထဲမွာရွိတယ္။ တျခားအေၾကာင္းေလးမ်ား ေျပာင္းေျပာပါဦးကြာ။

ျပည့္စံုေအာင္ေရးေပးေတာ့ စာအရမ္းရွည္သြားရင္ အာရံုမစိုက္ႏိုင္ၾကမွာစိုးလို႔ ဒုတိယပိုင္းကို မနက္ျဖန္ဆက္တင္ေပးပါ့မယ္။

With love,
Dr. Soe Than
April 19, 2018